Kitap (yazım aşamasında): "Mesleki İlgi Envanterlerinde Unutulmuş Olan: Karmaşıklık Düzeyleri" (The Forgotten in Vocational Interest Assessments: Complexity Levels)

Araştrıma grubu olarak "Mesleki İlgi Envanterlerinde Unutulmuş Olan: Karmaşıklık Düzeyleri" konulu bir kitap hazırlamaktayız.

Konusu (tıklayınız):

Bu kitapta mesleki karmaşıklık düzeylerinin mesleki ilgi envanterlerine entegrasyonunun önemine odaklanmaktayız. Kapsadığımız bölümler yeni geliştirilmiş mesleki ilgi envanterleri, lise çağından yüksek öğrenime ve iş hayatına geçişlerde mesleki ilgilerin ne zaman ölçülmesi gerektiği, lise ve yüksek öğrenimde mesleki ilgileri geliştirmeye yönelik müdahale programları, iş analizi ve işe uyumda ilgilerin rolü, bir performans boyutu olarak iş adaptasyonu, kariyer planlama ve cinsiyet farklılıklarıdır. Her bir bölümde karmaşıklık düzeylerine ilgilerin bu konulardaki doğurgularına yer verilmektedir. Yonca Toker-Gültaş tarafından editörlüğü yapılan kitabımızın yazarları (alfabetik sırada) Yalçın Açıkgöz, Fuat Çıkan, Sinem Fakılar, Aysu Gökalp, Zeynep Göksu, Mehmet Gültaş, Nurdan Keleş, Atakan Okat, Yonca Toker-Gültaş ve Furkan Tosyal’dır.

Gender Differences in Vocational Predictors and Outcomes

Doktora öğrencimiz Nurdan Keleş ile birlikte.

Özet (tıklayınız):

Alanyazında mesleki ilgiler, ölçütler ve bazı bilişsel yetenek boyutlarında küçük de olsa tutarlı cinsiyet farkları bulunmuştur. FTMM (STEM) alanlarındaki cinsiyet temsiliyeti açığını açıklamaya çalışan araştırmalarda bu faktörler hep ayrı ayrı ele alınmıştır. Araştırmalarımızda tüm faktörleri bir arada ele alarak, karmaşık aktivitelere ilgiler, başarma motivasyonu gibi kişilik özellikleri ve bilişsel yetenek değişkenlerinin FTMM alanlarındaki kadın ve erkelerde gözlemlenen öz-yeterlik algısı, tutumlar ve başarıyı farklı şekillerde nasıl etki ettiğine odaklanmaktayız.

TÜBİTAK 3501

Sosyal/Girişimci Mesleki Alanlara İlgilerin Ölçümünde Karmaşıklık Düzeylerinin Entegrasyonu: İnsanlarla Etkileşim ve Sözel Veri İşleme Karmaşıklık Düzeylerine İlgi Ölçeklerinin Öğrenci ve Çalışan Örneklemlerinde İncelenmesi. Ekim 2017–Temmuz 2020. Proje No: 117K364.

Yürütücü: Yonca Toker

Bursiyer: Aysu Gökalp

Dr. Yalçın Açıkgöz ile işbirliği içinde.

Öne çıkanlar (tıklayınız):

• Holland’ın sosyal ve girişimci mesleki alanları karmaşıklık düzeyleri bakımından farklılaşan meslekler içermektedir.
• Sosyal Veri İşleme Karmaşıklık Düzeylerine İlgi (SVİKDİ) Ölçeği geliştirilmiştir. Ölçek geliştirilirken Meslekler Sözlüğü ve Mesleki Bilgi Ağı veri tabanlarından kapsamlı bilgi toplanmış ve sosyal ve girişimci alanlarında düşükten yükseğe farklı karmaşıklık düzeylerini temsil eden işlerde çalışanlarla mülakatlar yapılmıştır.
• Daha önce geliştirilmiş olan İnsanlarla Etkileşim Karmaşıklık Düzeylerine İlgi (İEKDİ) Ölçeğinin geçerliği de çalışılmıştır.
• Ölçeklerin yapı ve ölçüt-bağıntılı geçerliği dört ayrı örneklemde gösterilmiştir: lisans (N = 401), lisans üstü (N = 83), Türkiye’de çalışanlar (N = 188), ABD’de çalışanlar (N = 186).
• SVİKDİ‘de yüksek puan alanların veri işleme gerektiren işlerdeki iş doyumu, duygusal mesleki bağlılığı, orta- ve yüksek-düzey karmaşıklığı olan analiz etme, sentezleme ve yaratma aktivitelerine ilgileri ve performans öz-değerlendirmeleri daha yüksek bulunmuştur.
• İEKDİ‘de yüksek puan alanların insanlarla etkileşime girmeyi gerektiren işlerdeki duygusal tükenmişliği, işten çekilme davranışları, işi bırakma niyetleri ve performans öz-değerlendirmeleri daha yüksek bulunmuştur.
• Ölçeklerin Türkiye ve ABD örneklemleri arasında ölçüm değişmezliğine sahip olduğu gösterilmiştir.

TÜBİTAK 3001

Fen Bilimleri, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik Alanlarında Mesleki Karmaşıklık Düzeyine İlgi Envanterinin Türk Örnekleminde Geçerliği ve Madde Tepki Kuramı ile İncelenmesi. Ağustos 2014–Temmuz 2016. Proje No: 114K034. Tamamlandı.

Yürütücü: Yonca Toker

Bursiyer: Mehmet Gültaş

https://app.trdizin.gov.tr/publication/show/pdf/project/TVRVek5qWTI

Öne çıkanlar (tıklayınız):

• FTMM Karmaşıklığına İlgi Envanterinin (Toker ve Ackerman, 2012) Türkiye lisans öğrencileri arasındaki geçerliği incelenmiştir.
• 127-maddelik orijinal ölçeğin Madde Tepki Kuramı temelli analizler sonrasında 37 maddelik kısa formu oluşturulmuştur.
• Kısa Form’da yüksek puan alanların mesleki uyum ölçütleri olan alan doyumunda, FTMM alanlarından mezun olma, lisansüstü okuma, kariyer yapma ve yüksek karmaşıklığı olan bir FTMM alanında çalışma niyetlerinde daha yüksek puanlar aldıkları bulunmuştur.
• Kısa Form’da yüksek puan alanların FTMM alan dersleri ve matematik, fizik, kimya derslerinden daha yüksek not aldıkları bulunmuştur.
• Küçük farklarla da olsa, erkeklerin kadınlardan daha yüksek FTMM karmaşıklığına ilgileri olduğu bulunmuştur.
• Akademik başarının en iyi yordayıcısı örtük başarma motivasyonu olarak bulunmuştur. Mesleki tutumların en iyi yordayıcısı FTMM karmaşıklığına ilgiler olarak bulunmuştur. Bu analizlere örtük başarma motivasyonu / başarısızlık korkusu, öz-beyana dayanan başarma motivasyonu ve test kaygısı ve FTMM karmaşıklığına ilgi yordayıcıları dahil edilmiştir.

ODTÜ Bilimsel Araştırma Projesi (BAP-01-04-2017-001)

Çalışan Örnekleminde FTMM Karmaşıklığına İlgi Envanterinin Geçerlik Çalışması, Ocak–Aralık 2017.

Yürütücü: Yonca Toker

Öne çıkanlar (tıklayınız):

• Daha önce yalnızca lisans öğrenci örneklemleri arasında geçerliği gösterilmiş olan FTMM Karmaşıklığına İlgi Envanteri bir çalışan örnekleminde incelenmiştir. (N=151; %23.2 mühendis, %15.2 fen bilimci, %38.4 teknisyen ve teknoloji uzmanı, %11.9 muhasebeci, %11.3 sosyal meslekler.)
• Mühendis ve fen bilimcilerden oluşan yüksek karmaşıklığı olan meslek grubu FTMM alanlarındaki karmaşık aktivitelere en yüksek ilgileri göstermiştir. Bu grubu teknisyen ve teknoloji uzmanlarından oluşan orta-karmaşıklığa sahip meslekler grubu takip etmiştir. En düşük ilgileri ise FTMM dışı muhasebe ve sosyal meslekler grubu göstermiştir.
• Yüksek karmaşıklık meslek grubunda, FTMM alanlarındaki karmaşık aktivitelere ilgiler işin motive edici potansiyelinin üzerinde duygusal mesleki bağlılık, işten çekilme davranışları ve performans öz-değerlendirmelerini %8 ile %13 arasında artan geçerlikle yordamıştır. Artan geçerlik etkisi orta karmaşıklık meslek grubunda gözlenmemiştir.
• Bulgular, özellikle yüksek karmaşıklık meslek gruplarında FTMM alanlarındaki karmaşık aktivitelere ilgileri ölçmenin önemini vurgulamaktadır.